ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ - ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΝΑΤΡΕΠΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΣΕΙΡΑ: ΕΚΚΕΝΤΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΕΙΡΑΣ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ, ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΠΤΔΕ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ: ΤΑΞΙΔΕΥΤΗΣ 

[Το κείμενο που ακολουθεί είναι από την παρουσίαση της σειράς που έγινε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, στη Θεσσαλονίκη, στις 23 Απριλίου 2010]

[...] Η σειρά μας προσεγγίζει κατ’ εξοχήν το επίμαχο και τραυματικό παρελθόν και επικεντρώνεται στα ιστορικά φαινόμενα και γεγονότα που σηματοδοτούν τομές, ρήξεις και λύσεις της συνέχειας. Μάλιστα οι προσεγγίσεις αυτές γίνονται από οπτικές γωνίες –θεματολογικά, πραγματολογικά και μεθοδολογικά- μη συμβατικές, μη ορθόδοξες, παρεκκλίνουσες, έκκεντρες. Αν θέλετε, ενδεχομένως και περιθωριακές.

Για εμάς γνώμονας της ιστορικής ανάλυσης δεν είναι ο ισχυρός, ο νικητής και ο κυρίαρχος. Ούτε όμως είναι η απολιθωμένη και υποστασιοποιημένη επίσημη μνήμη του έθνους-κράτους, του κόμματος, της εθνοπολιτισμικής ομάδας, των ποικίλων μειονοτήτων. Μια μνήμη συμπαγής και στεγανή, που συγκροτείται ως γενεαλογία ή ως σχήμα αδιάσπαστης συνέχειας, με προφανή ή λανθάνοντα σκοπό είτε να δικαιώσει είτε να απονομιμοποιήσει το παρόν.

Απεναντίας, γνώμονας της ιστορικής ανάλυσης είναι για εμάς η μικροκλίμακα, η ανάδειξη των αποσιωπήσεων, οι εσωτερικές αντιφάσεις, οι αντινομίες, η σημαίνουσα ρωγμή, η ενδεικτική περίπτωση, το θύμα, ο περιθωριοποιημένος και ο περιθωριακός, ο άρρωστος και ο παραβατικός, ο λησμονημένος, ο κατεχόμενος από την οδυνηρή και «φραγμένη» μνήμη (για να θυμηθούμε και την ορολογία του Paul Ricoeur), ο προσηλωμένος στο ιστορικό ή το δομικό τραύμα (για να επικαλεστούμε και τον Dominique LaCapra), ο ηττημένος.

Η σειρά μας παρακολουθεί, όπως είναι αυτονόητο για τους επαΐοντες, μια γενικότερη στροφή της σύγχρονης διεθνούς ιστοριογραφίας, που ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει και ορισμένες αξιοπρόσεκτες νησίδες στην ελληνική.

Περατώνοντας, αισθάνομαι την ανάγκη να σας εξομολογηθώ κάτι: ως επιστημονικός υπεύθυνος της σειράς «Έκκεντρη ιστορία – ιστορία από το περιθώριο» καμαρώνω επειδή, τουλάχιστον μέχρι στιγμής, δεν θυσιάσαμε την καινοτόμο και εκ των πραγμάτων επισφαλή ιστορική έρευνα στο βωμό των ιδεολογικοπολιτικών σκοπιμοτήτων και των ιστοριογραφικών περιχαρακώσεων των καιρών. Καμαρώνω που η σειρά που διευθύνω αρμενίζει κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα των αγκυλώσεων και των ποικιλώνυμων ορθοδοξιών, κόντρα στο διάχυτο κλίμα ενός νέου «ψυχρού πολέμου» που ταλανίζει ένα μεγάλο τμήμα της σύγχρονης ελληνικής ιστοριογραφίας. Καμαρώνω που η σειρά μας είναι πολυπρισματική, πολύχρωμη, δημιουργικά ετερόδοξη, αναιρετική, απομυθοποιητική, σε τελική ανάλυση «σωκρατική». Οι επιστημολογικές και ιστοριογραφικές διαφοροποιήσεις των συγγραφέων της σειράς το αποδεικνύουν περίτρανα.

Διανύουμε μια ειρωνική εποχή διαψεύσεων και πολυθεϊσμού αξιών. Ενδεχομένως ο μόνος δρόμος που απομένει στην ιστοριογραφία να ακολουθήσει μέσα στη διάχυτη πολυμορφία και ρευστότητα των καιρών είναι ακριβώς αυτός της προετοιμασίας και της βίωσης μιας γενικευμένης συνθήκης ελεύθερου διαλόγου μεταξύ των ιστορικών. Από την συνθήκη αυτή θα εξαιρούνταν εξ ορισμού μόνον όσοι δολίως μετέρχονται τους κώδικες της ιστορικής επιστήμης ή τέχνης για να βάλουν εναντίον της ίδιας της ιστορικής αλήθειας, της ίδιας της ερευνητικής δεοντολογίας, των ίδιων των καταστατικών αξιών του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού: της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας και της δικαιοσύνης. Όλοι οι άλλοι οφείλουμε να επικοινωνούμε αναζητώντας την πληρέστερη ερμηνεία. Η επίγνωση της συσίφειας διάστασης της ιστορικής ερμηνείας πρέπει να μας ενώνει. Όχι να μας χωρίζει.

Γιώργος Κόκκινος